Inhoud van deze pagina

1. Genealogie/oorkonden/numismatiek
2. Primaire bronnen
3. Oude bron
4. Egmondse bron
5. Secundaire bronnen
   Noten

1. Genealogie/oorkonden/numismatiek

• Geboren : onbekend;
  Overleden : gesneuveld te Dordrecht [?], 13 januari 1049 (1);
  Zoon van : wellicht Dirk III en Othelhildis (2);
  Trouwt : onbekend;
  Kinderen : onbekend.
• Genoemd in oorkonden : onbekend;
  Gegeven oorkonden : onbekend.
• Muntslag : speculatief (3).

2. Primaire bronnen

• De diversitate temporum libri II / [Alpertus monachus S. Symphoriani Mettensis]
  Vertaling : Gebeurtenissen van deze tijd ; Een fragment over bisschop Diederik I van Metz en De mirakelen van de heilige Walburg in Tiel  / Alpertus van Metz – Vertaald en ingeleid door Hans van Rij. – Hilversum : Uitgeverij Verloren, 1980. – 96 p. [Herdrukt 1999]
• Herimanni Augiensis chronicon :
  « 1047. (Vet hier toegevoegd)
  In ipsa natalis Domini die praefatus Suidegerus, nacione Saxo, apostolicae sedi papa 151mus ex more consecratus, et nomine auctus, Clemens secundus vocatus est. Qui mox ipsa die Heinricum regem et coniugem eius Agnetem imperiali benedictione sublimavit. Peractisque missarum sollemniis, ipse domnus papa et imperator cum imperatrice, ita ut erat coronatus, ad Lateranense palatium cum ingenti gloria proficiscuntur, cunctis civibus Romanis mirantibus honoremque singulis quibusque pro facultate obiter impendentibus. Completisque Romae cum summa pace aliquot diebus, imperator magnam exercitus partem patriam redire permittens, ipse cum reliquo ad ulteriora contendit. – Circa idem tempus imperator praesules nonnullos constituit. Inter quos Ravennati aecclesiae Hunfridum, cancellarium suum in Italia, Constantiensi Theodericum, per alias provincias cancellarium suum et archicapellanum et Aquisgranae praepositum, Argentinae Herrandum, Spirae praepositum, pro Willehelmo autumnali tempore defuncto, Viridunensi Theodericum, Basilae praepositum et capellanum suum, pontifices praefecit . Imperator vero Romae egressus, nonnulla castella sibi rebellantia cepit, provincias illas prout videbatur disposuit, duces Nordmannis, qui in illis partibus commorantur, et aliis eo locorum urbibus constituit. Sed socru imperatoris de monte Gargano Beneventum reversa, orto tumultu Beneventani cives quibusdam eam iniuriis afficiunt. Unde saevam ab imperatore vindictam metuentes eique se subdere non praesumentes, rebellionem ineunt. Sed imperator, qui magna, ut dictum est, ex parte exercitum iam remiserat, et ad alia occupato animo iam patriam tendebat, tantam tunc temporis civitatem expugnatum aggredi distulit, interimque eo infecto negocio, sed alias universa Italia parente pacataque, redire disposuit. – Interea imperatrix Agnes, quae Romae ab imperatore digressa fuerat, in Ravennati territorio filiam peperit Imperator vero, coepto redeundi itinere, Mantuae paschale festum in gravissima decumbens aegritudine commoratur. Postea convalescens, corpus beati Widonis, Pomposiae monasterii abbatis, in magna sanctitate ante non integrum annum defuncti, plurimis glorificatum miraculis, de Parmensi, ubi sepultus fuit, civitate ad urbem Spiram transferendum, magno secum cum honore de Italia rediens devexit. In quo itinere Augustam Vindelicam in letaniis ante ascensionem Domini veniens, Eberhardo, urbis eiusdem episcopo, in adventu eius defuncto, Heinricum capellanum suum successorem constituit. Actoque inibi eodem festo, pentecostes sollemnia Spirae celebravit, ibique colloquium cum regni principibus habuit, et corpus praefati abbatis in incepta extra urbem basilica tumulari fecit. – Quo tempore Welf comitem, Suevigenam, Welf dudum comitis filium, Carentani ducem promovit. Avunculum quoque eius Adalberonem, ducum videlicet Heinrici et Friderici fratrem, Metensis aecclesiae episcopum post Theodericum nuper defunctum constituit. Item Poppone archiepiscopo ipsis diebus defuncto, Treverensi urbi Eberhardum, Wormatiae praepositum, archipraesulem praefecit. – Per idem tempus cum expeditionem in Pannonias ad Petrum ulciscendum disponeret, Gotefridus dux cum Balduino de Flandris et aliis nonnullis rebellionem innovasse bellumque copiis collectis paravisse, Theodericus quoque de Phladirtinga, marchio, rebellavisse et episcopatus sibi contiguos ad iniuriam imperatoris populatus esse nuntiatur. Praeterea Andreas, qui regnum Petri obtinuit, iam crebro legatos supplices miserat, regnum se ab Ungariis coactum suscepisse confirmans, de Petri sese iniuriis excusans, quique adversus eum coniuraverant, partim a se trucidatos, partim imperatori tradendos denuntians, suamque imperatori subiectionem, annuum censum et devotam servitutem, si regnum se habere permitteret, mandans. Quibus ex causis dilata expeditione illa, cum Gotefridus quoque dux rebellionem suam callidius legationibus dissimularet, autumnali tempore navali exercitu collecto, contra Theodericum in Phladirtingam arma conmovit. – Interea Otto Suevorum dux, qui provinciam sibi traditam pie ac strennue tertio iam anno regebat, inmaturo obitu diem clausit extremum. Ipsis quoque diebus Heinricus Baioariae dux defunctus, Treveris sepelitur. Clemens etiam, qui et Suidegerus, papa in Romanis partibus nono mense promotionis suae diem obiens, ad episcopatum suum Babinberg reportatus tumulatur. – Imperator, expeditione in Phladirtingam traiecta, aquosis impedientibus locis, parum proficere potuit; et revertens, adversariis marino cursu levibus scaphis latrocinantium more sequentibus et extremos quosque incursando caedentibus, non modicam in exercitu cladem pertulit. Ipso quoque tempore Gotefridus, inter alia quae contra regem gessit, Viridunensem civitatem dolo captam incendit et evertit. Cuius ducatum imperator Adalberto cuidam tradidit.
  1048.
  Imperator natalem Domini in Saxonia moratus, confestim per Wirzeburg in Alamanniam venit; et Ulmae colloquium habens, Ottonem de Suinvurt, marchionem, Suevis ducem constituit. Indeque Baioariam veniens, quadragesimale et paschale tempus exegit. Eadem quadragesima sanguis, ut creditur, Domini apud urbem Mantuam divina per quendam caecum revelatione invenitur et plurimis miraculis declaratur. Imperator Ratispona, ubi pascha cum Ottone et Brecizlao ducibus et multis principibus egit, digressus, Alamanniam repetit, et in Augiam nostram ingressus, 8. Kal. Magias novam sancti Marci euangelistae patroni nostri basilicam, a domno Bern abbate constructam, se praesente a Theoderico Constantiensi episcopo dedicari fecit, et eiusdem sancti festo in laetania maiore apud nos acto, ascensionem Domini Turego, pentecosten autem Solodoro celebravit. Habitoque ibi cum Burgundionibus colloquio, per Franciam orientalem in Saxoniam remeavit – Per idem tempus domnus Bern abba Augiae, vir doctrina et moribus insignis, anno promotionis suae 40° in senectute bona morbo confectus, 7. Idus Iunii diem ultimum clausit, et in basilica sancti Marci sepultus quiescit. In cuius locum Oudalricus decanus a fratribus electus, abbas ab imperatore constituitur. Defuncto quoque viro docto Wazone, Leodii pontifice, Dietwinus successit. – Sequente Iulio Poppo, Brixensis episcopus, ab imperatore electus, Romam mittitur, et honorifice susceptus, apostolicae sedi papa 152us ordinatus, mutato nomine Damasus secundus vocatur. Sed paucis diebus exactis defunctus, et ad Sanctum Laurencium extra urbem sepultus est. – Autumnali tempore Heinricus imperator et Heinricus Galliarum rex in Metensi territorio convenientes, pacem pactumque inter se iuramento confirmant. Quibus diebus terrae motus magnus factus est nocte 3. Idus Octobris. Ipsis item diebus Agnes imperatrix filiam imperatori peperit. Eodem etiam tempore Gotefridus Adalbertum ducem se depraedantem persecutus, et dimissa multitudine cum paucis inventum, cum aliis qui repugnare temptabant occidit. Post quem Gerhardus dux ab imperatore constituitur. – Ipsis imperator diebus Argentoratum, et inde prope natalem Domini Ulmam venit, sicque in Baioariam proficiscitur.
  1049.
  Imperator natalem Domini Frisingae, et purificationem sanctae Mariae Ratis ponae agens, Baioariae ducem Counradum constituit, et circa quadragesimale tempus inde in Saxoniam recessit. Gotebaldus, Nemetensis praepositus, Aquilegiae patriarcha post Eberhardum, his diebus defunctum, ab imperatore promovetur. Interea glaciali hieme suppeditante, nonnulli de partibus maritimis milites et principes cum Leodiensi episcopo et Traiectensi atque Metensi congregati, Theoderico in Phladirtingam insidias tendunt, conmissaque pugna victum occidunt, et provinciam illam imperatori subiciunt. Quam tamen non multo post Gotefridus occupans, ab eisdem pugna petitus et victus, vix aufugit. – Per idem tempus Brun, Leucorum episcopus, ab imperatore electus Romamque missus, summo honore suscipitur, et in quadragesima papa 153us ordinatus, Leonis noni nomen accepit. Qui in proximo pascha Oudalricum, Augiensis coenobii provisorem, Romam venientem, abbatis benedictione consecravit, et monasterii eiusdem privilegia, antiquitus a sede apostolica tradita, sui auctoritate confirmavit et innovavit, indictione 2, 7. Kal. Aprilis. Idem papa in ebdomada post albas synodum cum Italiae episcopis maxime contra simoniacam heresim Romae celebravit. Idem in ebdomada pentecostes aliam synodum Papiae congregavit. Indeque per montem Iovis cum pluribus Romanorum in Cisalpinas partes devenit. Exacto etiam tempore, Odilo, venerabilis Cloniacensis coenobii et multorum pater monasteriorum, 4. Nonas Ianuar. migravit ad Dominum. – Secuta aestate cum imperator expeditionem contra Gotefridum et Balduvinum a domno papa excommunicatos pararet, Gotefridus tam vim imperatoris quam papae excommunicationem pertimescens, ad deditionem Aquisgrani venit, et opitulante papa gratiam imperatoris promeruit. Balduvinus vero utrumque contemnens, vastata ab exercitu magna ex parte provincia sua, tandem obsides dedit et pactum cum imperatore fecit. Autumnali tempore domnus papa synodum magnam Remis cum Galliarum episcopis habuit. Indeque Mogontiacum veniens, aliam synodum 40 prope episcoporum coram imperatore et regni nostri principibus celebravit; et postea Alamanniam adiens, Augiae festum sancti Clementis et dominicam ante Adventum Domini 6. Kal. Decemb. egit, ac per Augustam Baioariamque transiens, natalem Domini Veronae coluit. » (4)
  N.B. Er wordt niet vermeld dát Theoderico graaf is, laat staan waarván, en er wordt niets gezegd over zijn familiebetrekkingen.
• Hermanni Contracti Chronicon  (oudere versie):
  « 215 1046 M. G. Rex Natalem Domini in Saxonia apud Goslare celebravit. Magna mortalitas multos passim exstinxit. Eggehardus marchio (a1) ditissimus subito moriens praediorum suorum regem reliquit haeredem. An. Sax.---Rex paschale festum apud Trajectum Fresiae urbem egit, et subsecutis diebus, navali expeditione in Phladirtingam (a2) fretum trajiciens, pagum quemdam, quem Theodoricus marchio sibi usurpaverat, ab eo eripuit; unde idem postea rebellionis causam sumpsit. Sanctum autem Pentecosten Aquisgrani faciens Godefrido duci e custodia relaxato, sibique procedenti terra tenus prostrato ducatum suum (a3) misertus reddidit. Quibus etiam diebus Widgerum, qui Ravennae praesulatum jam biennio inepte et crudeliter, nondum consecratus, tenebat, ad se vocatum episcopatu privavit (a4). Sequenti tempore rex in Italiam expeditionem parat. Fridericus frater Henrici ducis Bajoariae, dux Lotharingorum (a5), pro Godefridi fratre ignavo Gozzilone constituitur.---Subsecuto autumno Hungari, pristinae perfidiae suae memores, Andream quemdam regem sibi statuunt, Petrum regem, multis advenarum qui pro eo pugnaverant occisis, variis cum conjuge sua [Gott., injuriis affectum postremo oculis privant, et in quemdam locum cum eadem conjuge sua] alendum deputant; multis etiam per idem tempus peregrinis inibi exspoliatis, exsulatis atque necatis.---Quo comperto, rex Henricus, qui jam valido exercitu congregato in Italiam 216 iter coeperat, nimis indoluit; sed tamen expeditionem non deseruit. Itaque coadunato exercitu Papiae (a6) synodum celebravit. Inde Placentiam veniens, Gratianum, quem, expulsis prioribus, Romani papam statuerant (a7), ad se venientem honorifice suscepit, sicque, cunctis prospere cedentibus, juxta Natalem Domini, non longe ab urbe Roma apud Sutriam (a8) synodo item acta, causaque erroneorum pontificum diligentius ventilata, Gratianum papam convictum pastorali baculo privavit (a9). Dein, omnium, tam Romanorum quam aliorum, assensu Suidgerum episcopum, qui post Eberhardum primum secundus Babenbergensem sexto jam anno regebat Ecclesiam, nimium reluctantem, summum Romanae Ecclesiae elegit pontificem; sicque circa vigilias Natalis Domini ipsam ingrediuntur urbem. Eadem nocte bonae memoriae Eberhardus Constantiensis Ecclesiae episcopus, inibi in porticu sancti Petri sepeliendus, obiit XIII episcopatus sui anno.
  217 1047 M. G. In ipsa Natalis die Domini (a10) praefatus Suidgerus, natione Saxo, apostolicae sedi papa ex more consecratus et nomine auctus Clemens secundus vocatus est. Qui mox ipsa die Henricum regem et conjugem ejus Agnetem imperiali benedictione sublimavit; peractisque missarum solemniis, ipse domnus papa et imperator cum imperatrice ita, ut erat coronatus, ad Lateranense palatium cum ingenti gloria proficiscuntur, cunctis civibus Romanis mirantibus, honoremque singulis quibusque pro facultate obiter impendentibus, completisque Romae cum summa pace aliquot diebus, imperator magnam exercitus partem patriam redire permittens, ipse cum reliquo ad ulteriora contendit.---218 Circa idem tempus imperator praesules nonnullos constituit, inter quos Ravennati Ecclesiae Hunfridum cancellarium suum in Italia; Constantiensi Theodericum per alias provincias cancellarium suum et archicapellanum, et Aquisgranae praepositum; Argentinae Herandum Spirae praepositum pro Willehelmo (a11) autumnali tempore defuncto; Virudinensi Theodericum Basileae praepositum et capellanum suum, pontifices praefecit. Imperator vero Roma egressus nonulla castella sibi rebellantia cepit; provincias, prout videbatur, disposuit; duces Nortmannis, qui in illis partibus commorantur, et aliis eo locorum urbibus constituit. Sed socru (a12) imperatoris de monte Gargano Beneventum reversa, orto tumultu Beneventani cives quibusdam eam injuriis afficiunt. Unde, severam ab imperatore vindictam metuentes, eique se subdere non praesumentes, rebellionem ineunt (a13). Sed imperator, qui magna, ut dictum est, ex parte exercitum jam remiserat, et ad alia occupato animo jam patriam tendebat, tantam tunc temporis civitatem expugnatum aggredi distulit, interimque eo infecto negotio, sed alias universa Italia parente pacataque, redire disposuit. Interea imperatrix Agnes, quae Romae ab imperatore digressa fuerat, in Ravennati territorio filiam peperit.---Imperator vero coepto redeundi itinere, Mantuae paschale festum in gravissima decumbens aegritudine commoratur. Postea convalescens corpus beati Widonis Pomposiae monasterii abbatis in magna sanctitate ante non integrum annum defuncti, plurimis glorificatum miraculis, de Parmensi, ubi sepultus fuit, civitate ad urbem Spiram transferendum, magno secum cum honore de Italia rediens devexit. In quo itinere Augustam Vindelicam in litaniis (a14) ante Ascensionem Domini veniens, Eberhardo urbis ejusdem 219 episcopo, in adventu ejus defuncto, Henricum capellanum suum successorem constituit; actoque inibi eodem festo, Pentecostes solemnia Spirae celebravit, ibique colloquium cum regni principibus habuit et corpus praefati abbatis in incoepta extra urbem basilica (a15) tumulari fecit.---Quo tempore Welf comitem Suevigenam (a16), Welf dudum comitis filium, Carentani ducem promovit. Avunculum quoque ejus Adelberonem, ducum videlicet Henrici et Friderici (a17) fratrem. Metensis Ecclesiae episcopum post Theodericum nuper defunctum constituit. Item, Poppone archiepiscopo ipsis diebus defuncto, Trevirensi urbi Eberhardum Wormatiae praepositum archipraesulem praefecit.---Per idem tempus, cum expeditionem in Pannonias ad Petrum ulciscendum disponeret, Godefridus dux cum Balduino (a18) de Flandris et aliis nonnullis rebellionem innovasse bellumque copiis collectis paravisse; Theodericus quoque de Phladirtinga marchio rebellavisse, et episcopatus sibi contiguos ad injuriam imperatoris populatus esse nuntiatur. Praeterea Andreas, qui regnum Petri obtinuit, jam crebro legatos supplices miserat, regnum se ab Hungaris coactum suscepisse confirmans, de Petri sese injuriis excusans, quique adversus eum conjuraverant, partim a se trucidatos, partim imperatori tradendos denuntians, suamque imperatori subjectionem, annuum censum et devotam servitutem, si regnum se habere permitteret, mandans. Quibus ex causis dilata expeditione illa, cum Godefridus quoque dux rebellionem suam callidis legationibus dissimularet, autumnali tempore navali exercitu collecto contra Theodericum in Phladirtingam arma commovit.---Interea Otto Suevorum dux, qui provinciam sibi traditam pie ac strenue tertio jam anno regebat, immaturo obitu diem clausit extremum. Ipsis quoque diebus Heinricus Bajoariae dux defunctus Treveris sepelitur. Clemens etiam, qui et Suidegerus papa, in Romanis partibus nono mense promotionis suae diem (a19) obiens, ad episcopatum suum Babenberg reportatus tumulatur.---220 Imperator expeditione in Phladirtingam trajecta, aquosis impedientibus locis, parum proficere potuit, et revertens, adversariis marino cursu levibus scaphis latrocinantium more sequentibus, et extremos quosque incursando caedentibus, non modicam in exercitu cladem pertulit. Ipso quoque tempore Godefridus, inter alia quae contra regem gessit, Viridunensem civitatem dolo captam incendit et evertit; cujus ducatum imperator Adelberto (a20) cuidam tradit. Gesta Virdun. epp. apud Calmet.
  1048 M. G. Imperator Natales Domini in Saxonia moratus (a21), confestim per Wirzeburg in Alemanniam venit, et Ulmae colloquium habens, Ottonem de Svinvurt marchionem Suevis ducem constituit: indeque Bajoariam veniens, quadragesimale et paschale tempus exegit. Eadem Quadragesima sanguis, ut creditur, Domini apud urbem Mantuam divina per quemdam caecum revelatione invenitur, et plurimis miraculis declaratur. Imperator Ratisbona, ubi Pascha cum Ottone et Brecizlao ducibus et multis aliis principibus egit, digressus, Alemanniam repetit, et in Augiam nostram (a22) ingressus VIII Kal. Maii, novam sancti Marci evangelistae patroni nostri basilicam, a domino Bern abbate constructam, se praesente a Theoderico Constantiensi episcopo dedicari fecit, et ejusdem sancti festo in litania majore apud nos acto, Ascensionem Domini Turego, Pentecosten autem Solodoro celebravit, habitoque ibi cum Burgundionibus colloquio, per Franciam orientalem in Saxoniam remeavit.---Per idem tempus dominus Bern, abba Augiae, vir doctrina et moribus insignis, anno promotionis suo XI, in senectute bona morbo confectus, VII Idus Junii diem ultimum clausit, et in basilica sancti Marci sepultus quiescit. In cujus locum Vodelricus decanus a fratribus electus, abbas ab imperatore constituitur.---221 Defuncto quoque viro docto Wazone (a23) Leodii pontifice, Dietwinus successit. Sequente Julio Poppo Brixiensis (a24) episcopus, ab imperatore electus, Romam mittitur, et honorifice susceptus apostolicae sedi papa CLII ordinatur (a25), mutato nomine, Damasus secundus vocatus. Sed paucis diebus exactis defunctus, et ad sanctum Laurentium extra urbem sepultus est. Autumnali tempore Henricus imperator, et Henricus Galliarum rex, in Metensi territorio (a26) convenientes, pacem pactumque inter se juramento confirmant. Quibus diebus terraemotus magnus factus est nocte III Idus Octobris. Ipsis item diebus Agnes imperatrix filiam imperatori peperit.---Eodem etiam tempore Godefridus Adelbertum ducem se depraedantem persecutus, et dimissa multitudine cum paucis inventum, cum aliis qui repugnare tentabant, occidit. Post quem Gerhardus dux (a27) ab imperatore constituitur. Ipsis imperator diebus Argenturacum, et inde prope Natalem Domini Ulmam venit, sicque in Bajoariam proficiscitur.
  1049 M. G. Imperator Natalem Domini Frisingae, et Purificationem sanctae Mariae Ratisbonae agens, Bajoariae ducem Conradum (a28) constituit, et circa quadragesimale tempus inde in Saxoniam recessit. Godebaldus Nemetensis (a29) praepositus Aquileiae patriarcha post Eberhardum his diebus defunctum ab imperatore promovetur.---222 Interea, glaciali hieme suppeditante, nonnulli de partibus maritimis milites et principes, cum Leodiensi (a30) episcopo, et Trajectensi, atque Metensi congregati, Theodorico in Phladirtingam insidias tendunt, commissaque pugna victum occidunt (a31), et provinciam illam imperatori subjiciunt; quam tamen non multo post Godefridus occupans, ab eisdem pugna petitus et victus vix aufugit.---Per idem tempus Brun, id est, de Tullo Leucorum episcopus, ab imperatore electus Romamque missus summo honore suscipitur, et in Quadragesima (a32) papa CLIII ordinatus Leonis nomen noni accipit. Qui in proximo Pascha Udalricum Augiensis coenobii provisorem, Romam venientem, abbatis benedictione consecravit, et monasterii ejusdem privilegia, antiquitus a sede apostolica tradita, sua auctoritate confirmavit et innovavit, indictione II, VII [al., VIII] Kal. Aprilis. Idem papa in hebdomada post Albas synodum cum Italiae episcopis maxime contra Simoniacam haeresim Romae celebravit (a33). Idem in hebdomada Pentecostes aliam synodum Papiae congregavit; indeque per montem Jovis cum pluribus Romanorum in Cisalpinas partes devenit. Exacto etiam tempore Odilo venerabilis Cluniacensis coenobii, et multorum pater monasteriorum, IV Nonas Januarii (a34) migravit ad Dominum.---223 Secuta aestate, cum imperator expeditionem contra Godefridum et Balduinum a domno papa excommunicatos pararet, Godefridus, tam vim imperatoris quam papae excommunicationem pertimescens, ad deditionem Aquisgrani venit, et opitulante papa gratiam imperatoris promeruit. Balduinus vero utrumque contemnens, vastata ab exercitu magna ex parte provincia sua, tandem obsides dedit, et pactum cum imperatore fecit.---Autumnali tempore (a35) domnus papa synodum magnam Remis cum Galliarum episcopis habuit; indeque Moguntiacum veniens aliam synodum XI episcoporum coram imperatore et regni nostri principibus celebravit (a36) et postea, Alemanniam adiens, Augiae festum sancti Clementis, et Dominicam ante adventum VI&nbswp;Kal. Decemb. egit, ac per Augustam Bajoariamque transiens Natalem Domini Veronae coluit. » (5)
  Noten
  a1. [623] Electio Stephani contigit 5 Aug. a. 768.
  a2. [624] Sunt haec capitularia Aquisgranensia hujus anni, quae exstant in editione Baluziana et passim in collectionibus conciliorum.
  a3. [625] Circa haec tempora in margine codicis Bavarici legitur sequens nota, primaeva, ut videtur, manu ascripta. « Sciendum Carolo magno Adrianum papam Romae librum dedisse continentem Canones apostolorum cum conciliis Nicaeno, Ancyrano, Neocaesariensi, Gangrensi, Antiocheno, Laodicensi, Constantinopolitano, Chalcedonensi, Sardicensi, et quoddam excerptum ex Africanis conciliis continentem cum decretis S. Romanorum pontificum Siricii, Innocentii, Zosimi, Bonifacii, Coelestini, Leonis, Hilarii, Simplicii, Felicis, Gelasii, Anastasii, Symmachi, Hormisdae, Gregorii. Hunc librum quidam Adrianum cognominant. » Codicem hunc Harzheim suae collectioni Conciliorum Germaniae, t. I, p. 191, inseruit; in quo tamen pontificum decreta non habentur, quae vero exhibet inter epistolas pontificias ad Ecclesias Germaniae destinatas. Pergit citata nota: « Idem Carolus duos libros ex tractatibus seu sermonibus SS. Patrum per Paulum Diaconem suum collegit, eo quod quaelibet apocrypha nollet legi in ecclesia. Nam praedicti duo libri per circulum anni singulis festivitatibus pene sive jejuniis ad nocturnales lectiones sufficere possunt cum Bibliotheca. Perfecti sunt autem illi duo libri anno Domini 808. » Hoc Homiliarium Pauli Diaconi passim editum prostat.
  a4. [626] Haec collectio libris VII comprehensa exstat in Capitularibus regum Francorum, ex editione Baluziana.
  a5. [627] Pagius in Critica Baronii depositionem hanc ad an. 835 refert. Vid. Gallia Christ. t. IX, p. 36.
  a6. [628] De morte Gregorii IV variant auctores, cui hoc anno Sergius successit.
  a7. [629] Confundi haud debent duae hae synodi Moguntinenses, quarum prima ad hunc annum, altera contra Praedestinatianos ad annum sequentem spectat.
  a8. [630] Id non a Joanne, sed ab Adriano papa factum probat Pagius, quamvis et Metensis annalista Fuldensi consentiat. Adalgisus erat dux Beneventanus.
  a9. [631] In Necrologio S. Germani Paris. notatur Nonis decembris depositio domni Caroli imperatoris. Quod quidem de depositione a regno accipiunt Socii Palatini apud Muratorium Script. rer. Ital. t. II, p. I, p. 416. I, melius tamen de sepultura ejus in Augia tunc primum facta intelligendum videtur, cum nomen ejus die 5 Dec. in Necrologio Augiensi habeatur, et ipse a regno die 2 Nov. anno priore sit depositus.
  a10. [632] Eumdem diem 6 Dec. plerique assignant, uti et lamina plumbea in aperto ejus sepulcro an. 1671, reperta in monasterio S. Emmerami, quamvis Regino illum apud Ottingam sepultum memoret. Vid. Otto Fris. I. VI, c. 13. Caeterum id de anno priore esse intelligendum ostendit etiam praeceptum Ludovici ejus filii dat. IV Id. Octobr. an. 900, apud Schatten Annal. Paderborn. I. III, p. 236.
  a11. [633] Vid. de hac synodo Conc. Cerm. t. II, p. 588, et Pagius in Critica ad h. a. ubi tamen decretum in cod. Bav. allegatum non comparet; ibi etiam pro Ostiensi legendum Ortensis vel Hortanus in Hetruria (Ughell. Ital. Sacr. t. I, p. 733). Altheim locus est in pago Rhaetiensi seu Riesa in ducatu Neoburgico. Vid. Eccard. Rer. Franc. t. II, p. 850).
  a12. [634] Chron. S. Blasii: Hoc anno datum est edictum Ottonis anno regni ejus XXVII, imperii autem II, indict. VI, actum Veronae Nonis Junii. Respexisse videtur chronographus ad diploma Ottonis imp., quo cellam Reginberti, unde dein monasterium S. Blasii prodiit, confirmavit quodque anno 983 datum esse probavit Cels. Gerbertus Hist. Silvae Nigr. t. I, p. 179 seqq. Ipsum diploma exhibetur ibid, t. III, p. 15.
  a13. [635] Concil. Germ. t. II.
  a14. [636] Chron. Vird. cum aliis hoc ad annum priorem refert.
  a15. [637] Augiensis interpolatus: Gregorius sanctus abbas obiit, pro quo Chron. S. Blasii: Gregorius primus abbas cellae S. Meginradi obiit, cui Wern in regimine successit. Hic aliis Wirandus dicitur. Vid. supra ad an. 960. manni II ducis pater et frater Hermanni I Alemanniae, ac Conradi Lotharingiae ducis, qui a. 955 apud Augustam occubuit (HERM. a. 955; LUITPR. I. IV, c. 10.) Hunc Udonem ducem, matris suae avunculum an. 982 a Graecis in Calabria caesum Ditmarus I. III commemorat, Ottone imp. cum Ottone Luitolfi fratris sui filio ad mare fugiente: quo ipso ambo hi Ottones duces satis distinguuntur. Caeterum Gerbirga Hermanni II ducis conjux, Conradi [non Rudolfi II ut scribit Guillimannus] Burgundiae regis et fratris Adelheidae Ottonis M[II.?]. uxoris, filia fuit.
  a16. [638] Ista procul dubio a Bernoldo adjecta sunt, dum in Schafhusensi degebat coenobio, a Nellenburgicis condito. Vid. ad an. 1052. Eppo hic pater fuit Eberhardi, qui istud coenobium condidit.
  a17. [639] T. III Concil. Germ.; concilium hoc in Salegunstat anno 1022 celebratum fuisse dicitur, ubi canon hic citatus primo mox loco comparet.
  a18. [640] Chron. S. Blasii: Wern abbas S. Meginradi obiit.
  a19. [641] Quaedam edita habent pridie Idus Januarii, Bruschius tamen et Crusius cum Bernoldo id mense Julio factum asserunt.
  a20. [642] Aliis etiam Elifdrud aut Cunigunt dicitur, mutato nomine in coronatione. Wippo.
  a21. [643] Codd. Murensis et Gottwicensis melius habent. XV Kal. Aug.
  a22. [644] Gottw. et Mur. addunt: « Petrus quoque Hungarorum rex eidem duci contra Henricum regem auxilia mittit. »
  a23. [645] Gottwic. et Mur. fere cum Augiensi conveniunt, uti et anno 1043.
  a24. [646] Gregorium VI inter injustos apostolicae sedis invasores connumerat ipse Victor III, 1. c. Vid. uterque Pagius in Gregorio VI. Juste ergo et canonice cessit, ac legitime eidem synodali judicio subrogatus est Suidgerus, secus ac Bernoldo nostro, Baronio, Ottoni Frisingensi aliisque visum. Medius incedit Angelus de Nuce abbas Cassinensis in dissertatione ad Chron. Cassin. I. II, c. 79, et tam Gregorii VI abdicationem quam Clementis II electionem et Henrici imp. factum tuetur, quod Muratorius Annal. Ital. ad an. 1046, cum Sigismundi imp. laudatis in simili casu conatibus comparat; et ipse Petrus Damiani, opusc. VI, c. 27, Opp. t. III, p. 54, Henricum ob indefessum eliminandae simoniae studium summis laudibus depraedicat. Cujus vitii suspicio cum in Gregorium VI caderet ob transactionem, optimo licet fine, cum aliis duobus pontificibus initam, dignitate tamen sponte cedere maluit, quam propterea synodali judicio deponi, aut schismati ansam dare. Caeterum ipse Henricus III, in diplomate a. 1047, III Nonas Jan., quo privilegia monasterii Perusini confirmat, Gregorium VI aeque ac Benedictum IX inter legitimos pontifices recenset (t. II Bullarii Cassin.) nempe usque ad voluntariam abdicationem.
  a25. [647] Quaenam haec Imma fuerit, plane ignoramus.
  a26. [648] Fusius de hoc ipso argumento agit idem Bernoldus in Tractatu de multiplici Berengarii damnatione, quem inter ejus opuscula inferius producemus, ab aliis sub nomine anonymi Chiffletiani hucusque citatum.
  a27. [649] Id ipsum contra Berengarium affirmat Lanfrancus lib. De corpore et sang. Dom. c. 4.
  a28. [650] Waltherus natione Germanus, a. 1036 a Conrado imp. episcopus Veronensis constitutus, S. Zenonis urbis illius olim episcopi reliquias Ulmam transtulit, uti etiam refert Ughellus (Ital. Sac. t. V, p. 680 et 754) indeque illum Ulma oriundum fuisse suspicatur. Cum vero Ulma tunc Augiensi coenobio pareret, aeque respectu hujus abbatiae fieri potuit ista donatio, quippe quae antea jam duos Veronenses episcopos benefactores habuit. De S. Zenone agit Baronius in notis ad Martyrolog. Rom. die 12 April., et Bolland. ad eamdem diem, ubi etiam de hac ipsa translatione.
  a29. [651] In Urstisio hic desinit codex S. Georgianus minusculis litteris editus, quocum hucusque ad verbum fere convenit Bavaricus codex Bernoldi autographus; in quo tamen nulla habetur sive Hermanni finientis, sive Bernoldi incipientis nota, sed omnia continuato filo decurrunt.---Cum vero Hermannus, teste Vitae ejus scriptore, Chronicon usque ad annum 1054 perduxerit, duos sequentes annos ex Murensi codice supplere visum est, quousque finem Hermanno imponit.
  a30. [652] Ista de Schafhusensi olim celeberrimo S. Salvatoris monasterio ipse Bernoldus, qui eidem ibi moriens codicem suum tradiderat, addidit, prouti jam ad annum 1009 observatum. Leonem vero papam hoc anno in Germania cum imperatore fuisse, ex Hermanno aliisque certum habemus.
  a31. [653] Fallor, aut infaustum hinc auspicium sequentium dein Cruciatarum contra infideles expeditionum infelici plerumque exitu repetendum est.
  a32. [654] Vid. ad an. 1036. Combustum vero coenobium dein in collem Altorfio imminentem, ceu antiquam principum sedem fuit translatum. P. Hess.
  a33. [655] Vid. Labb. Concil. t. IX, p. 1240.
  a34. [656] Hinc Hermannus adhuc elucet, qui Werinharii hujus fratris sui Natalem ad. an. 1021 notavit, cui tamen supremum ejus fatum haud innotuisse videtur, cum de eo sileat: quod postea adjecit Bernoldus, quique ex eo hauserunt codices. Atque hinc Urstisiana lectio Hermanni, illa vero codicum Bernoldi esse censetur, prouti etiam in autographo Monacensi habetur, qui pro more suo fusius ab Hermanno narrata in compendium reduxit.
  a35. [657] Bruschio Hademodis dicitur, quarta abbatissa parthenonis Neoburgensis prope Ingolstadium, circa an. 1007, a S. Henrico imp. exstructi.
  >a36. [558] Mur: « Ubi inter alia Bertholdus Vesontionensis archiepiscopus, a multis sede sua propulsatus annis, hic tandem canonice victus depositus est. » At hoc, ut videtur, perperam; nam hoc anno quidem Hugo episcopus Bisontinus concilio aderat, Wicberto testante, qui jam ab anno 1031 usque 1071 illi cathedrae praefuit; nec quidquam de re illa in actis concilii, t. III, Concil. Germ., p. 112, memoratur. Forte tamen id de Bertaldo intelligendum, qui in catalogo Vesontionensis Ecclesiae archipraesulum (Chiffletii illustrat. Claudianae t. I, Jun. Bolland., p. 693), ante hunc Hugonem vocatur pseudoepiscopus intrusus, sed non receptus.
  

3. Oude bron

• Lamberti Hersfeldensis annales, 1040-1077, over dezelfde jaren :
  « 1047.
  Rex nativitatem Domini Romae celebravit ubi tribus depositis qui sedem apostolicam contra ecclesiasticas regulas invaserant, Suitgerum, Babenbergensem episcopum, vicarium apostolorum constituit. A quo in die sancto ipse vicissim cum Agnete regina imperiali nomine et honore est donatus. Inde Beneventum vicinasque regiones pera grans, sanctum pascha in redeundo Mantuae celebravit, ascensionem e in Augusta; ubi Epponi episcopo defuncto Heinricum subrogavit. Deinde exercitum navalem per Renum duxit in Fresiam contra Gotefridum eiusque adiutorem Diodericum, ibique duas urbes munitissimas cepit, Rinesburg et Fleerdingen.
  Suitgerus papa, qui et Clemens, obiit, et Babenberg sepultus est. Rohingus abbas Fuldensis obiit, qui eodem anno Romae in nativitate Domini consecratus fuerat a Suit gero papa. Guntherus heremita obiit.
  1048.
  Imperator nativitatem Domini Polethe celebravit. Ibi legati aderant Romanorum, Suitgeri papae obitum nunciantes eique successorem postulantes. Quibus imperator Bopponem Prisniensem episcopum assignavit, Babenbergensem vero episcopatum Hezekin cancellario contradidit.
  Festum sancti Michahelis imperator iterum Polethe celebravit. Ibi postero die Dietmarus comes, frater ducis Bernhardi, cum a milite suo Arnoldo accusatus fuisset de inito contra imperatorem consilio, congressus cum eo, ut obiectum crimen manu propria purgaret, victus et occisus est.
  Ekbertus Fuldensis abbas factus fuerat statim post nativitatem Domini.
  1049.
  Imperator nativitatem Domini Frisingae celebravit. Ibi iterum legati Romanorum, Bopponis papae morte nunciata, rectorem Romanae ecclesiae postulabant. Quibus imperator Brunonem Tholosae episcopum dedit. » (6)
  N.B. Van Phladirtinga(m) is hier zonder verantwoording Rinesburg et Fleerdingen gemaakt terwijl Rijnsburg en Vlaardingen toen nog geen blijk van bestaan hadden gegeven.

4. Egmondse bron

• Annalen van Egmond :
  « Theodericus [iiii] comes filius Theoderici et Othelhildis minus caute [se] custodiens. ab inimicis suis apud thuredrech occisus est. et Florentius [i] frater [eius] in cornitatu successit.
  Vertaald :
  « [1048] Graaf Dirk [IV], de zoon van Dirk en Othelhildus, was te weinig op zijn hoede voor zijn vijanden en is bij Dordrecht gedood. Zijn broer [Floris I] volgde hem in het graafschap op. » (7)
  N.B. : De Egmondse abdij is erg discreet over het gebeurde, en verandert Phladirtinga(m) op eigen gezag gelijk maar in Thuredrech.

4. Secundaire bronnen

• Onze voorouders in verschillende taferelen geschetst : Deel 4 ; De gestoorde bruiloft ; Ulrich de zanger ; De Friesche bouwmeester ; De bedevaartganger / Jacob van Lennep, 1842
  « Aanteekeningen.
  Bladz. 49. Reg. 3 van onderen. Vlaardingen schijnt, ten tijde waarvan wy spreken, een aanzienlijke plaats te zijn geweest, en de zetel der eerste Graven, welke daarom haar naam aan het geheele landschap gaf: althands volgens het schrijven van hermanus contractus, die zich op het jaar 1047 aldus uitdrukt: Theodoricus quidam de Phladirtinga Marchio rebellavisse et episcopatus sibi contiguos ad iniuriam Imperatoris populatus esse nuntiatur: - en op ’t jaar 1049: interea glaciali hyeme suppeditante, nonnulli de partibus maritimis milites et principes cum Leodinensi episcopo, Trajectensi et Metensi congregati, Theodorico in Phladirtinga insidias tendunt, commissaque pugna victum occidunt, et provinciam illam Imperatori subiiciunt. In een oud verdrag, tusschen de Abdy van Epternach en het Bisdom van Utrecht, wordt Vlaardingen op de eerste plaats onder vijf moederkerken genoemd. Volgens de gevoelens der meeste schrijvers zoude het Vlaardingen of Fladirtinga, waarvan hier gewach wordt gemaakt, niet terzelfder plaatse als de tegenwoordige stad van dien naam, maar meer westwaarts hebben gelegen, en langzamerhand door het geweld der golven gesloopt zijn geworden, 't welk de ingezetenen zoude genoodzaakt hebben, zich verder landwaart in te begeven.
  Bladz. 50. Reg. 1. Dat Dordrecht reeds zeer vroeg en bepaaldelijk onder Dirk IV een stad is geweest, wel niet in den zin dien wy daar tegenwoordig aan hechten, maar althands een bemuurde plaats van eenigen omvang, blijkt onder anderen uit het Florarium Temporum, waarin verhaald wordt, hoe gezegde Graaf, zijn vijand binnen Dordrecht verslagen hebbende, en zich bij de wallen van de stad wat vertredende, met een vergiftigde pijl doodelijk is gekwetst. Een ander oud Handschrift, mede by scriverius aangehaald, zegt uitdrukkelijk, dat Dirk IV al de schepen der Keulsche kooplieden te Dordrecht verbranden, en de kooplieden zelve, die in de stad waren, gevaagen liet nemen: waaruit blijkt, dat de plaats bovendien een koopstad was. -
  Wie voorts over den naamsoorsprong en de oudheid der stad iets wenscht te weten, dien verwijs ik naar de Oudheden van Zuid-Holland, waar hy de meeste, gevoelens dienaangaande door den kundigen van rijn met de hem eigene scherpzinnigheid getoetst zal vinden. -
  Aldaar Reg. 3. Reeds van de vroegste tijden af dagteekenen de twisten tusschen de Graven van Holland en de Utrechtsche Bisschoppen, die by het geestelijk gezach, ’t welk zy gerechtigd waren over deze landen uit te oefenen, ook geheele of gedeeltelijke aanspraak maakten op het waereldlijk beheer. Zoo was het op aanhitsing van Bisschop Bernulf, dat Keizer Hendrik met een aanzienlijk leger, in 1046, de Maas af kwam zakken, en Dordrecht, Vlaardingen, Rhijnsburg, de geheele streek daar tusschen gelegen, die men (misschien niet geheel zonder reden) voorgaf aan den Bisschop ontweldigd te zijn, voor hem bemachtigde. Dirk IV, zich met Godfried van Lotharingen verbonden hebbende, viel nu van zijn kant in Utrecht en in Luikerland. In het volgende najaar keerde de Keizer terug en veroverde op nieuw de in het vorige jaar door hem genomen plaatsen iets, ’t geen sommigen geschiedschrijvers vreemd voorkomt; doch geene verwondering moet baren, wanneer men bedenkt, dat men te dier tijd geen staande legers bad, maar een krijgsmacht, byeen gebracht door bondgenooten of vazallen, die, als ’t hun verdroot, of als hun dienstplicht volbracht was, weder huiswaarts trokken: zoodat het hoogst waarschijnlijk is, dat de Keizer zich genoodzaakt had gezien, de door hem bezette landstreek weder te ontruimen. Hoe dit, zij, ook van zijn tweede verovering had hy weinig vrucht: het late jaargetijde, de hooge vloeden, het verloopen van zijn heir en daarby de betere kennis, welke Graaf Dirk van het terrein bezat, dwongen Hendrik op nieuw tot den aftocht, dien hij niet zonder zwaar nadeel, en met verlies van zijn schepen, welke in ’t slijk bleven vastzitten, bewerkstelligde.
  Bladz. 54, Reg. 1. In de elfde eeuw had de Paltsgraaf Hendrik, broeder van dien Otto, van wien melding gemaakt wordt in het verhaal, zijn zetel te Lach, een kasteel naby Andernach gelegen, en noemde zich alzoo Dominum de Lacu. Bekend is nog heden ten dage de Lacher See, een ingestorte krater, wegens zijn grondelooze diepte vermaard. Dezelfde Hendrik stichtte aldaar een klooster, gelijk blijkt uit den open brief, in den jare 1093 door hem gegeven, bygebracht door tolner in cod. diplomat. Palatino, pag. 32. De Kronijk van Lach (Chronicon de Lacu) is onder de geschiedboeken van die eeuwen bekend.
  Bladz. 56. Reg. 9. Vele geleerden vinden zich verlegen met dien tytel van Markgraaf, aan Dirk IV gegeven, en willen daaruit zijn macht en aanzien bewijzen, omdat, gelijk zy met veel omhaal betoogen, de tytel van Markgraaf of Marquis hooger is dan die van Graaf. Dit moge later zoo geweest zijn, het levert in dit geval geen bewijs, en doet niets ter zake: in de eeuw waarin Dirk IV leefde, wilde men door Markgraaf niet meer te kennen geven dan zoodanigen Graaf, die de marken of grenzen te bewaken had: een verplichting, welke zijn ambt wel belangrijker maakte dan dat van een Graaf, die binnen ’s lands een gewest bestierde, maar hem daarom nog met geen grooter aanzien of macht bekleedde.
  Bladz. 68. Reg. 25. Koomen. Zoo schreef men oudtijds by verkorting voor koopman, gelijk uit menigvuldige oude keuren, alsmede uit kiliaen in V. Kooman blijken kan. Zoo heeft ook lustburgh in zijne Amsterdamsche Avondwandelingh 1633 9^de couplet:
  Doch soo wie sijn coome-schappen,
  Meer veylt als het wel behoort.
  Van dit koomen is koomeny (koopmanschap), even als bakkery van bakker, tappery van tapper, slijtery van slijter enz. - Tegenwoordig, nu men de taal en hare afleidingen niet meer uit de oude oirkonden of uit het gezond verstand, maar uit de dagbladen leert, schrijft men kom–en–eisch: even als of de EI in 't Neerduitsch ooit in Y veranderen kon. -
  Bladz. 78. Reg. 9. Aan deze kapel, waarvan de tijd der stichting onzeker is, werd in den jare 1363 een gasthuis getimmerd, waartoe Boudewijn Yenson en zijn vrouw Lysbet Heyns dochter hare huizing gegeven hebben. In 1574 werd dit gebouw aan het schippersgild tot het houden hunner vergaderingen afgestaan. »
• Biographisch woordenboek der Nederlanden, 1858 :
  « DIRK IV, Graaf van Holland, oudste zoon van den voorgaande, volgde zijn vader in de regering op in het jaar 1039. De rust, die hij eenigen tijd genoot, werd weldra verstoord, door het ontstaan der bloedige twisten tusschen Holland en Vlaanderen, over het bezit van Zeeland, welke vierhonderd jaren geduurd hebben.
  Keizer H e n d r i k III, zijn vader K o e n r a a d II opgevolgd zijnde, trachtte de Bisschoppen van Utrecht te herstellen in het bezit van de landen aan Merwe, Waal en Rijn, en ontnam aan Graaf D i r k IV het betwiste gebied. Het verhaal van de daarop gevolgde krijgstogten van laatstgenoemde in Utrecht, van zijne verliezen tegen Keizer H e n d r i k III, en eindelijk van het behalen eener schitterende overwinning door Graaf D i r k IV, die weder in het bezit kwam van alles wat hem ontweldigd was, is elders uitvoerig te lezen. De vrede was evenwel van korten duur. In 1048 had Graaf D i r k IV het ongeluk op een steekspel te Luik den broeder des Aartsbisschops van Keulen te dooden. Velen van zijn gevolg verloren hierbij het leven, en hij zelf redde ter naauwernood door den vlugt het leven. Uit weerwraak liet hij, te Dordrecht komende, de Luiksche en Keulsche schepen verbranden, de kooplieden gevangen nemen, sommigen dooden, en verbood allen handel met de beide Staten. De Bisschoppen van Keulen, Utrecht, Luik en Metz verbonden zich met den Markgraaf van Brandenburg, om deze daad wreken. Zij trokken op Dordrecht aan en werden door verraad meester van die vesting. Graaf Dirk wist echter kort daarop, met behulp van G e r a r d v a n P u t t e n, op zekeren nacht met eene genoegzame magt binnen te dringen. Vreeselijk was het daar nu aangerigte bloedbad. Wat vlugtte kon maakte daartoe van den nacht gebruik, anderen verscholen zich in de huizen. Den volgenden dag wandelde de Graaf onbezorgd met een klein gevolg door de stad, en werd toen met eenen vergiftigen pijl, door een Keulenaar, of volgens anderen door een der Heeren v a n C u y k afgeschoten, in de dij gewond, waaraan hij den derden dag overleed, op den 14den Januarij 1049. De straat, waar dat ongeval plaats had, wordt nog heden de Gravenstraat genoemd. D i r k IV werd te Egmond begraven, en daar hij ongehuwd was, door zijn broeder F l o r i s I opgevolgd. Zijne afbeelding ziet het licht.
  Zie Melis Stoke, Rijm-Kronijk, B. I. bl. 110; Scriverius, Holl., Zeel. en Vriesche Chron. bl. 68, 70; van Leeuwen, Bat. Illustr. bl. 1367; Balen, Beschr. van Dordr. bl. 699; Hoogstraten, Woordenb.; van Hemert, Levensbeschr. der Holl. Graven, bl. 57-64; (Loosjes), Characterk. der Vaderl. Geschied. D. I. bl. 181-187; Kok, Vaderl. Woordenb.; Wagenaar, Vaderl. Hist. D. II. bl. 152-154; van Wyn, Bijv. en Aanm. op Wagenaar, D. II. bl. 65; van Kampen, Vaderl. Karakterk. D. I. bl. 70; Arend, Algem. Gesch. des Vaderl. D. II. St. I. bl. 65-70; van der Chys, de Munten van Holl. en Zeel. bl. 14-17; Muller, Cat. van Portrett. bl. I, 305. » (8).
• Nieuw Nederlandsch biographisch woordenboek, 1911 :
  « DIRK IV, T h e o d e r i c u s, graaf in Friesland, gest. 14 Jan. 1049, zoon van Dirk III en Othilhildis. Hij volgde zijn vader in 1039 op in het bestuur der landen tusschen Maas en Vlie. In 1046 trok Hendrik III, duitsch koning, naar Vlaardingen en ontrukte aan Dirk een landstreek, welke deze onrechtmatig bezet had. In 1047 verbond Dirk IV zich met Godfried met den Baard, hertog van Opper-Lotharingen, die tegen den Keizer opstond. Keizer Hendrik III deed een tocht tegen Dirk, veroverde Vlaardingen en Rijnsburg, doch zag zich genoodzaakt terug te trekken. In 1049 verbonden zich de bisschoppen van Utrecht, Luik en Metz tegen Dirk, lokten hem in een hinderlaag, waar de graaf 14 Jan. 1049 sneuvelde.
  Vgl. Herimanni Aug. Chronicon (Mon. Germ. Hist. SS. V, 125-128); Lamberti Annales (ibid. SS. V, 154); L. Vanderkindere, La formation territoriale des principautés belges (Bruxelles 1902).
  Poelman. » (9).
• Genealogie van de graven van Holland, 1954 :
  « Dirk IV, graaf van Holland 27 Mei 1039-1049. Veroverde het gebied van de Zuidhollandse eilanden, kwam in conflict met keizer Hendrik III en sneuvelde te Dordrecht 13 Januari 1049, ongehuwd. » (10).
• Nijhoffs Geschiedenislexicon, 1981 :
  « Dirk IV (1039-49), †13(?).1.1049 Vlaardingen. Bleef ongehuwd. Breidde zijn gebied uit langs de Maas tot Heusden. Koning Hendrik dwong hem echter dit gebied op te geven; Dirk sneuvelde tegen de bisschoppen van Utrecht, Luik en Metz. Hij werd opgevolgd door zijn broer Floris I. » (11).

Vervolg :

1. De Genealogie van de graven van Holland, t.a.p., bron : « Sterfdag onzeker overgeleverd, zie Egm. Necrologium p. 107 en de daar vermelde varianten ».

2. De Genealogie van de graven van Holland, p. 2, zonder bronopgaven. Het gaat om een ongeattesteerde aanname.

3. « Het muntrecht van de graven van Holland is terug te leiden tot kort voor 1047 tijdens de regeringsperiode van Dirk IV 1039-1049. » (Muntheer, Muntmeester en meester Munter  / Dr. Albert A.J. Scheffers, zie ook verwijzingen aldaar). Als die muntslag toen bestond, dan dient het verklaard te worden waarom die eerder niet bestond. Afbeeldingen zijn niet gevonden. Dr. Albert A.J. Scheffers is een nieuwe folkloroloog die graag in het geniep werkt.

4. Herimanni Augiensis chronicon (loopt tot 1054), in : Monvmenta Germaniae Historica. Scriptorum. Tomvs VII. / Georgivs Heinricvs Pertz. – Hannoverae : Impensis Bibliopolii Avlici Hahniani, 1844. – 598 p. – p. 126-129. Over de auteur Hermann von Reichenau (1013-1054), zie : Wikipedia (Duits). Een plaatsnaam die op Phladirtinga lijkt is verder tamelijk onvindbaar. Dat het om Vlaardingen zou gaan is in twijfel getrokken omdat daar toen niets anders dan een moeras was zonder enige archeologische blijk van bewoning, vandaar dat er ook Dordrecht van is gemaakt.

5. Hermannus Contractus 1013-1054.

6. Lamberti Hersfeldensis annales, ibidem, p. 154. Voor een oudere uitgaven (1797), zie : Lamberti schafnaburgensis Annales rerum in Germania ann. 1039-1077 gestarum, p. 6-7. Over de auteur, Lambert von Hersfeld (<1028-1082/5), zie : Wikipedia (Duits). Deze annalen zouden ontstaan zijn in 1078/1079, maar de oudst bekende tekst blijkt een druk zo laat als 1525 te zijn.

7. Annalen van Egmond (J.P. Gumbert), p. 128-129.

8. Biographisch woordenboek der Nederlanden, deel 4, t.a.p., p. 187-188.

9. Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, t.a.p., kol. 719.

10. De Genealogie van de graven van Holland, p. 2, zonder bronopgaven.

11. Nijhoffs geschiedenislexicon, t.a.p., p. 93. In Wikipedia, lemma Geschiedenis van Dordrecht (23 oktober 2014) is er sprake van een valse oorkonde uit 1049, waarvoor verwezen wordt naar het Oorkondenboek van Koch, p. 164-167, maar daar, nr. 86, gaat het om de valse oorkonde uit 1064 toen Dordrecht ook nog niet bestond.