Naast IJpelaan bestaan in Nederland de gelijkende namen IJpelaar en IJperlaan, soms is verondersteld (1) dat het bij deze drie namen om één en dezelfde familie zou gaan. In alle gevallen wordt de IJ (lange ij) regelmatig als Y (Griekse Y = i grec) gespeld. Het Repertorium van Familienamen (2), samengesteld uit de volkstelling uit 1947, geeft als verspreiding van deze familienamen :

• IJpelaan vinden we 1 keer in Utrecht (stad) en 2 keer in Amsterdam;
• Ypelaan komt 11 keer voor in Castricum, 11 keer in Heiloo, 7 keer in Alkmaar, 1 keer in Beverwijk, 1 keer in Bloemendaal, en 1 keer in Schoorl;
• IJpelaar vinden we 10 keer in Den Haag, 7 keer in Amsterdam en 1 keer in Vlissingen;
• Ypelaar; in 1947 leven er 476 mensen met deze naam; in Brabant 365, in Zuid-Holland 62, in Limburg 21, in Drente 14, in Noord-Holland 5, en in de provincie Groningen 2;
• IJperlaan komt 5 keer voor in Den Haag, 5 keer in Voorschoten, 3 keer in Voorburg, 1 keer in Leiden en 1 keer in Wassenaar;
• Yperlaan vinden we 9 keer in Rotterdam, 2 keer in Ede (Gelderland) en 2 keer in Bussum;
• Eijpelaar komt 9 keer voor; 7 keer in Noord-Brabant en 1 keer in Den Haag en Rotterdam;
• Eijpelaer tenslotte komt 5 keer voor in Noord-Brabant.

Daarnaast vinden we één keer de naam IJpenaar in Monster (Zuid-Holland); deze naam is ook terug te vinden in een gedicht van P.C. Hooft (3), maar verder nergens; het zal IJpelaar moeten zijn. De naam Yzelaar is één keer te vinden in Rotterdam, in Groningen en in Gelderland (4). De naam IJpelaan in Utrecht moet waarschijnlijk IJperlaan zijn. De naam IJpelaar/Ypelaar komt ook in België voor; de andere namen zijn daar niet aangetroffen.

Veel voorkomende verschrijvingen ten spijt zijn de grondvormen goed te onderkennen: IJpelaar met een r aan het eind; IJperlaan met een r in het midden, en IJpelaan zonder r.

Andere namen zijn :

• Friese namen, die worden afgeleid van de mansnaam Ipe / IJpe : IJpe, Ype, Ypes, IJpey, Ypey; IJpema, Ypema, IJpma, Ypma; IJpenga, Ypenga en Ypkemeule, Ypkemeulen.
• De Zuid-Hollandse namen Ypendoorn en Yperdoorn.
• De Zuid-Hollandse namen Ypenburg, Ipenburg, Yperenburg; naar de geografische naam Ypenburg, momenteel een vliegveld.
• Verbasterde namen van het onder een groot verkeersplein verdwenen gehucht Niepenzele te Diegem, Brussel (5) : Hypersiel, Hypersier, Ypersier; Iperciele, Ipersiel, Ippersiel, Ypersiel, Ypersielle, Yperzeele; Van Nyperseer; Van Epperzeel, Van Yperzeel, Van Yperseele, Van IJperseele, Van Ypersele; Van Ypersele de Strihou (6).
• Namen afgeleid van de stadsnaam Ieper (Ieperen) uit Zuidwest-Vlaanderen : Yperen, Van Yperen; Van Iper, Ipers; Yperman, Ypermans (7).

Vervolg

1. Dit kan niet worden gedocumenteerd omdat er geen geschreven bron is, het is van horen zeggen.

2. Repertorium van familienamen. – Assen : Van Gorcum, Middelburg : Walburg Pers, 1963- . – 14 dln.

3. « Ypenaer, in een herderskout bij hooft, Ged. I, 249, als een verzonnen persoonsnaam. » Woordenboek der Nederlandsche taal / bewerkt door A. Beets en J.A.N. Knuttel. – Zesde deel (harst-izegrim). – ’s-Gravenhage : Nijhoff, Sijthoff, 1912. – kolom 1374.

4. De naam komt in deze vorm nergens meer voor, maar in de lijst van A. Huizinga wel als Izelaar; zie : Encylopedie van namen ; Een vraagbaak over de afkomst van onze Nederlandse en Vlaamse familie- en geslachtsnamen / A. Huizinga. – Amsterdam : Strengholt, 1955. Deze familienaam Izelaar komt in het telefoonboek van 2002 zestig keer voor: 27 keer in Rotterdam, 26 keer in de rest van Zuid-Holland en 7 keer in de rest van Nederland. Een vroege vermelding is: Jacob Hendrik Izelaar, in 1856 71-jarige kleermaker te Westmaas. In het 1 januari 2013 onfortuinlijk ter ziele gegane en niet meer afzonderlijk raadpleegbare Genlias komen de namen Yzelaar en IJzelaar niet voor; wél de naam Izelaar in Westmaas en omgeving. [Toevoeging van 3 december 2017: de familie lijkt geheel af te stammen van Jan Hendrik Izelaar en Jannigje Overweel, afkomstig uit Mijnsheerenland (B.S., 1814), en vervolgens wonende te Westmaas.]

5. Zie : Verklarend woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk / Dr. Frans Debrabandere. – [Brussel] : Gemeentekrediet, 1993. – 2 dln. De naam gaat terug op : « Ten Ypensele », en wordt afgeleid van de boomnaam iep (= olm) + sele (= woonplaats).

6. Voor enkele Van Ypersele de Strihou’s zie : Who’s who in Belgium and Grand Duchy of Luxemburg / F. Michielson and Dr Stephen S. Taylor. – 2nd Edition. – Brussels : Editions Biographiques, 1962. – p. 1171.

7. Johan Yperman (1260-1331); meester-chirurgijn te Ieper; zie : Winkler Prins Encyclopedie van Vlaanderen. – Brussel : Elsevier Sequoia, 1974. – Dl. 5. – p. 554, en : Dictionnaire Biographique des Sciences, des Lettres et des Arts en Belgique / Eugène De Seyn. – Bruxelles : Editions L’avenir, 1936. – Tome second. – p. 1186; het Verklarend woordenboek van familienamen in België en Noord-Frankrijk geeft als oudste voorbeelden : 1326 Jan van Ypre, 1360 Kateline Yperlincs = 1374 Kateline Dypre te Kortrijk (Frans Courtrai), 1383 Jan van Yppere; Le Petit Robert (Dictionnaire universel des noms propres) / sous la diretion de Paul Robert, rédaction dirigée par Alain Rey. – 9e édition. – Paris : Dictionnaires Le Robert, 1984, geeft : Yperman (Jean) (1295-1351), leerling van Lanfranchi.