Cornelis IJpelaan, zoon van Willem IJpelaan en Maritje Pieters, zie II.1, geboren ca. 1586, overleden tussen 1614, wanneer hij als erfgenaam wordt vermeld in het testament van zijn ouders, en 1623, wanneer hij in het testament van zijn ouders als overleden wordt vermeld, met als erfgenamen zijn kinderen Pieter en Aechgen; zijn echtgenote wordt daar niet met name vermeld, maar blijkt Aerian Pietersdr. te heten.
Kinderen van Cornelis IJpelaan :
- Pieter IJpelaan, genoemd in het testament van zijn grootouders in 1623; in het weeskamerarchief van Alkmaar wordt vermeld Pieter Cornelis IJpelaan (1); van Pieter zijn vrouw noch kinderen gevonden.
- Aechgen IJpelaan, genoemd in het testament van haar grootouders in 1623. Waarschijnlijk bij vergissing wordt Dieuwer IJpelaan vermeld in het testament van haar tante Ette in 1667, de naam van haar man, die haar vertegenwoordigd, wordt niet gegeven : «Piter Cornelisz IJpelaen ende sijn swager getrouwt met sijn suster Diewer Corn[eli]s woonende beijdt ande Nieupoort.»; in 1623 wordt echter geen Diewer vermeld, zodat het waarschijnlijk Aechgen moet zijn, getrouwd met Maerten Lourensz. Welbooren.
 Aantekeningen
In een verkoopakte van 1667 van de nalatenschap van Cornelis Dirksz. en Ette Willems IJpelaan wordt een Aagje Cornelis genoemd, getrouwd met Pieter Gerritsz., met mogelijk als kinderen :
- Willem Pietersz. Outdorp;
- Trijn Pieters getrouwd met Cornelis Ecaef[?];
- Maartje Pieters getrouwd met Pieter Dirksz.;
- Pieter Pietersz. Outdorp getrouwd met Hilletje Wilberts.
Bron : Heemskerk, Oud Recht, 1032-252, p. 49, 28 augustus 1643:
1643, Pieter Cornelisz Ipelaen, inwoner van Limmen, waard, koopt in Heemskerk [Noorddorp; «alwaar de postwagen van Haarlem op Alkmaar pleistert» (Stad- en dorpbeschrijver, Van Ollefen, 1796)] een huis met schuren met erven en werven, met inboedel en boomgaard en land; met tafels, banken, tapkannen en paardenkrebben, halverwege Alkmaar en Haarlem, dus ideaal voor een herberg, waar de paarden konden uitrusten en van een verfrissing kon worden genoten.
«Compareerde voor ons schoudt ende scheepenen tot
eemskerck Aerent Lourensz Jongemans buierman
tot noordorp inde banne van Eemskerck waert aldaer
int heck ende gelijde mitsdesen wel ende wettelijck vercoft
gecedeert ende opgedraegen te hebben vercoopt cedeert ende
draecht op mits deesen tot eene vrijge eijgendomme
Pieter Cornelisz Ipelaen buierman [=inwoner] tot Limmen ende
waert aldaer een huijs mette schuiere erve ende
werve met alle het gepoot ende geplant daer aen
dependerende / ende behoorende aert spicker / ende
naegel vast sijnde staende ende leggende inde banne van
eemskerck tot noordorp mette boomgaert benoorden
die voors[egde] huijsinge / ende tlandt daer achter aen gelegen
belent ten zuijden Jan Dieliffsoon aent west de houdtwech
aent noort dije schouwe beeck / ende aent oost
de oosterwech / met noch dije boomgaert met dat
landt gelegen voorde voors huijsinge over de voors[egde]
houdtwech belent ten zuijden Dijrck Lourensz Duijn-
maijer met sijn kinderen aent west dije Wildernisse
aent noort dije weduwe ende kinderen van Jan Aerentsz Jongemans aent oost
de voors[egde] houdtwech groot tsaemen drie marghen vijff
hondert twee en tseventich roeden [=2972 roeden] volgende tmarghen
boeck dat voors banne voorts soe groot ende cleijn tselve
aldaer gelegen es ende van naeste buieren ende lendens bekent
wardt / welle verstaende dat die schouwe beeck ten westen
door die boomgaert gaet / voorts mette taeffels
bancken tapkannen paerde krebben aen ende buijten die voors[egde]
huijsinge inde coope begreepen / mits condijtie soe de
voornoemde Aerent lourensz dije voors[egde] huijsinge quam
te huieren sal tselve moogen gebruijcken / ende besijge tot sijne
noodt oorbaer / ende sal mede gehouden weesen sijn
bijer dwelck hij inde voors huijsinge sal tappen
haellen ofte doen haellen intelijcke [?] ter plaetse daer Pieter Cornelisz
hem aen wijdinge van sal doen / vrije huijsingeerve
werve ende lande sonder eenijge opstal ofte belastinge
vuijtgesondert des sheeren thijns ende dat Gerrit
Jaecopsz Hulft tot haerlem ofte sijne erfgenamen daer
een rente brieff op heeft van acht hondert guldens hooft
somme gepasseert voor schoudt ende schepenen tot
eemskerck dije welcke hij comperant belooft heeft
ende belooffde mitsdeese affte lossen mette intereste
van dije mette custing penningen spruijtende vuijt
saecke van de coope vande voors[egd] huijsinge / ende
tlandt hijervooren verhaelt voorts vrije huijsinge erve
werve boom gaerden ende landen sonder varder opstal ofte
belastinge anders dan als buieren ende lendens van
welcke coope cessie ende opdrachte voors hij comperant
bekende ende geleedt vande voornoemde Pieter Cornelisz all
wel voldaen vernoecht te wesen met een tarmijn brieff
inhoudende dije somme van vijff duijsent acht
hondert carol guldens tot XL groote vlaems stuck vrij
suijver geldt te betaelen een darde paert gereet / een
darde paert maijus anno XVIc vijer ende veertich / ende
daernae volgende maijus anno XVIc vijff en veertich
die laeste resterende darde paert scheldende daer-
meede de voornoemde Pieter Cornelisz sijne erven ofte naecoomelingen
nu ende ten eeuwijge daeghe vrij ende quijt belovende de
voornoemde comperant voor hem ende sijne erven de voornoemde
Pieter Cornelisz sijnen erven ende naecomelingen dije voors[egde]
huijsinge erve werve boomgaerden ende landt met tgeen
daeraen dependeert te vrijen ende vrijte waeren van
alle oude actie credijte pachten rentens ende andere
evictie ende aentaellen ende dat in alsulcker voege forme
ende qualijte alsinne alle andere vrije huijsen erven ende
landen schuldich sijn te doen naer rechte ende tgebruijck
dar voors[egde] banne ende dat ondert tverbandt van sijn
comperants psoon ende goederen soe naer rechte etc
hijervan es gemaeckt eenen behoorlijcke opdracht brieff
voor Michiel Croissijn schoudt Meijnert Jaecopsz ende
Cornelis Willemsz scheepenen die deese metten
princepaele hebben geonderteijkent opte XXVIIIe au-
gustus XVIc drie ende veertich mijn p[re]sent
G.J. Schoorll secrts 1643
Michiel Croissijn schoudt
Meijndert Jacopsz
Cornelis Wijlemsz»
Bron : Heemskerk, Oud Recht, 1032-252, fol. 54, 13 december 1644:
We vernemen dat de moeder van Pieter Cornelis IJpelaan Aerian Pietersdr. heet en te Heiloo woont; hij neemt een hypotheek voor haar op.
«ijpoteeck ten
behuwe van Aerian
Pietersdr buier-
weduwe tot heiloe
dese an […]
brieff en die ni
hand en deses
gerasseert ter
[…] van
Cornelis Muris ende
Jan Jansz schepenen
van Heemskerck
actum de 9e
juni 1652
M.E. Romijn
Compareerde voor ons schoudt ende schepenen tot eemskerk Lourens alhijer
ondergeschreven Pieter Cornelisz IJpelaen waert tot noordorp
int heck inde banne van eemskerk ende gelijde mitsdeesen
wel ende wettelijck specialijcke verbonden ende ghehij-
potiqueert ter hebben vebindt ende hijpotiqueert mitsdeesen
ten behuve van Aerian Pietersdochter sijn comperants
moeder buierweduwe tot heijlo haere ervenofte naecomelingen
ofte actie van haer tot deesen overhebbende ten over-
staen van Meijndert Jaecopsz oudt schepen ende buierman
inde banne van Heemskerk haere voocht in deesen
vuijtsaecke van ende onder alsulcke pennijge van twee /
duijsent vijff hondert carol guldens tot Xl groote vlaems
stuck vrij suijver geldt als sijn voornoemde comperants moeder
van hem Pietter Cornelisz is resterende van deugdelijcke
verschoote pennijge in sijn noot oorbaer geinploieert ende ontfangen
sijn comperants huijs mette schuiere erve ende werve met
alle het gepoot ende geplant daer aen dependerende staende
ende leggende inde banne van eemskerk tot noortorp
mette boomgaert benoorden de voors huijsinge ende dat landt
daer achteraen gelegen belent ten zuijden Jan Dieliffz aent
west de houdtwech aent noort dije schouwebeeck ende aent
oost de oosterwech met noch de boomgaert met dat
landt voorde voors huijsinge over de voors houdtwech
belent ten zuijden Dirck Lourensz met sijn kinderen aent west dije
wildernisse aent noort dije weduwe met haer kinderen
van Jan Aerentsz Jongemans aent oost de voors houdtwech
voorts met alle de muebelen goederen daerinne begrepen
tsij linne tinne cooper ijserwerck bedden bulste mitsgaeders
schaepen paerden waeghe kar alles tot de huijshoudinge behoort
ende daeraen dependeert omme sijn comperants moeder desnoot
sijnde haere actie actie daeraen te verhaellen ofte die verhaellen
tersaecke vande quaede betaelinge vande voors twe duijsent
vijff hondert carol guldens met alle de costen daeromme gedaen ende
geleden ofte alsdan te doen ende te sijde maeckende die alle ende
dije kuere van dije bijsonder subieckt trecht ende executie
voor alle heere hoove wette rechte ende rechteren alles tot
believen vande voornoemde Aerian Pietersdr ofte actie tot
deese overhebbende alles sonder froude in kennisse dar
waerheijt soo hebben wij Willem Lourensz ende Jan Jaecopsz
schepenen menuijte van deese mette protecolle ter begeerte
vande voornoemde comperant beneffens hem comperant geonderteijkent
daertoe sijnde versocht ende versochte aen mijn als secretaris
daervan gelevert te warden een princepaelle brieve naer gemeen
forme aldus gedaen ende gepasseert ten huijse van Pieter Cornelisz
waert inde banne van eemskerk tot noordorp opte XIIIe desember
anno XVIc XLIIII tot waerheijts oirconde soe hebbe ick secrts
hijer onder geschreven deese mette princepaelle geonderteijkent mits[?]
G.J. Schoorll secrts 1644
Willem Lourisz
Jan Jaecopsz
Michiel Croissijn schoudt»
Bron : Heemskerk, Oud Recht, 1032-252, p. 172:
Hij verkoopt het geheel aan zijn zwager Maarten Lourensz. [Welbooren].
In de kantlijn : augustus 1649
«Compareerde voor ons schoudt ende schepenen tot eemskerk
Pieter Cornelisz Ipolaen eertijts waert inde voors ban
tot noordorp ende gelijde mitsdeesen wel ende wettelijcke vercoft ge-
cedeert ende opgedraeghen te hebben vercoopt cedeert ende draecht op
mitsdesen tot eene vrijgen eijgendomme Maerten Lourensz
Welbooren onsen mede buierman / ende waert tot noortorp
int heck sijn comperants swaeger een huijs mette schuiere
erve werve met dat gepoot ende geplant daer aen dependerende
aert spijcker ende naegel vast sijnde met dat landt ende boom-
gaerde daervoor ende ten besijden gelegen staende ende leggende
inde voors banne tot noortorp daer de voornoemde Maerten
Louerensz harbarch is houdende groot int geheel 2972
roeden sonder begrip van maet sonder van de overmaet te
gelden ofte van de ondermaet te corten soe naemaels contrarie
bevonden mochten warden
belent ten zuijden Jan Dieliffz aent west de houdtwech aent
noort dije schouwebeeck ende aent oost de oosterwech
Item voort tvoors huijs belent ten zuijden derffgenaemen
van Dijrck Louerensz Duijnmaijer aent west dije wil-
dernisse aent noort dije weduwe ende kinderen van Jan
Aerentsz Jongemans ende aent oost de voors houdt-
wech ende dat dije schouwe beeck ten westen door dije
boomgaert loopt vrij huijs erve ende landt vijtgesondert
des sheeren thijns ende voorts als buieren ende lendens
welle verstaende dat derffgenamen van Gerrit Jaecopsz
Hulst tot haerlem daer een rente brieff op hebben van acht hon-
dert guldens hooftsomme dato de XIXe aprill anno XVIc ende XXXVI
ende Gerit Geritsz Schoudten brouwer tot haerlem voors
inde Olifant een rentebrieff van XXVc guldens hooftsomme dato de VIIIe
september XVIc XLIII / daer inne geconditioneert dat die
biere dije welcke int voors huijs ofte harbarch warden getapt
moetten gehaelt warden vijte voors Olifant welcke voors
rente brieve Maerten Louerensz mitsdeesen coope tot sijnen
lasten neempt ende heeft de voornoemde Pieter Cornelisz
Ipolaen speciaelijcke verbonden en de geijpotiqueert ten behoeven van
Aerian Pietersdochter sijn comperants ende Maerten Louerensz
huijsvrouwe moeder dije voors huijsinge mette lande hijer
booven int lange verhaelt voorde somme van XXVc guldens vollegende
dije brieve daervan sijnde gepasseert voor schepenen van
Eemskerk dato de XXIIIIe september XVIc XLIIII / voorts
vrij huijs ende landt als buieren ende lendens etc. hijervan is
gemaeckt eene behoorlijcke opdracht brieff voor Michiell Croissijn
schoudt Jan Louerensz aliter Jan Aerisz ende Jan Jaecopsz
schepenen dije deesen mette principaelle onderteijkent opten
XXVe augustus anno XVIc ende negen ende veertich p[re]sent
G.J. Schoorl secrts 1649»
Dat levert de volgende gegevens op :
- Maerten Lourensz. Welbooren, een zwager van Pieter Cornelisz. Ipolaan.
- «Pieter Cornelisz Ipolaen speciaelijcke verbonden en de geijpotiqueert ten behoeven van Aerian Pietersdochter sijn comperants ende Maerten Louerensz huijsvrouwe moeder»
- Aerian Pietersdochter is de moeder van Pieter Cornelisz. IJpelaan en de schoonmoeder van Maerten Lourensz. Welbooren; in dat geval is de vrouw van Maerten Lourensz. Welbooren (niet met name genoemd) een zuster van Pieter Cornelisz. Ipolaan.
Dat kan worden aangevuld met :
Kinderen van Maarten Laurensz. en Urseltje Laurens, geboren Heemskerk, gedoopt Uitgeest :
- Aagje, gedoopt Uitgeest, R.K. 4 juni 1630, dochter van Maarten Laurensz. en Urseltje Laurens
- Laurens, gedoopt Uitgeest, R.K. 9 januari 1634, zoon van Maarten Laurensz. en Urseltje Laurens
Maarten Laurensz. [Welbooren] [her?]trouwt Uitgeest, R.K., 14 september 1645 Aagje Cornelis [IJpelaan]. Kinderen :
- Rijkje, gedoopt, Uitgeest, R.K., 17 maart 1646, dochter van Maarten Laurensz. en Aagje Cornelis
- Pieter, gedoopt, Uitgeest, R.K., 19 september 1647 zoon van Maarten Laurensz. en Aagje Cornelis
- Jan, gedoopt, Uitgeest, R.K., zonder nadere datum, 1648, zoon van Maarten Laurensz. en Aagje Cornelis
Dan zou Aagje Cornelis de zuster zijn van Pieter Cornelisz. IJpelaan, wat overeenstemt met de bovenstaande gegevens.
Maar dan kan Pieter Cornelisz. IJpelaan moeilijk in 1623 een wees zijn geweest; maar kennelijk werden kinderen ook als wees geregistreerd om ze onder de voogdij te laten vallen.
Met dank aan Remko Ooijevaar te Heemskerk voor de transcripties en verdere informatie.
Vervolg 
|
III.5
