Inhoud van deze pagina

• Noten

Noordhollandse plaatsnamen (Karsten, 1951), onder Velsen :

« Tot deze gemeente behoren de dorpen Santpoort, ontstaan uit Sancta porta (*) = heilige poort en IJmuiden, een jonge plaatsnaam, die betekent “de mond van het IJ”. » (1).

*) Zie N[omina].G[eographica].N[eerlandica]., VII, 68.

Voor het eerste lid is zand net iets minder bespottelijk dan heilig.

Woordenboek der Noord- en Zuid-Nederlandse plaatsnamen (De Vries, 1962) :

« Santpoort, N[ederland]-N[oord]H[olland], is ontstaan uit het lat[ijn]. sancta porta. » (2).

Santpoort ontbreekt merkwaardig in Lexicon van nederlandse toponiemen tot 1200 (Künzel et al., 1988/1989).

De (mogelijke) betekenis van alle Noordhollandse plaatsnamen van Aagtdorp tot Zwanenburg (Pannekeet, 1988) :

« SANTPOORT (Velsen)
Oude vorm : de Zandpoort (1750).
De naam wordt doorgaans opgevat als een vervorming van Latijn “sancta porta” = heilige poort of doorgang. Ik vraag mij echter af of dit geen religieus getint voorbeeld van volksetymologie is, mogelijk gebaseerd op de oorspr[ong]. kusthollandse uitspraak *‘Sanktpoort’ = zandpoort, doorgang door een zandgebied. » (3).

Nederlandse plaatsnamen (Van Berkel en Samplonius, 1995) :

« Santpoort-Noord [gem[eente]. : Velsen, NH] zie Santpoort-Zuid. De opsplitsing is van recente datum.
Santpoort-Zuid [gem[eente]. : Bloemendaal, NH] 16e E[euw] Santport; 1575/1608 Santpoort; de verklaring van Santpoort als *Sancta porta is weinig overtuigend. Een recente verklaring van de naam op als poort ‘doorgang’ door een zand ‘zandgebied’, maar m[is]s[chien]. moet eerder gedacht worden aan een spotnaam als : poort ‘havenplaats, marktplaats’ (vgl. Poortvliet) in het zand. » (4).

Niet te verwarren met Zandvoort (verdubbeling van Zandvoorde bij Oostende).

Vervolg

1.Noordhollandse plaatsnamen (Karsten), t.a.p., p. 81. Over IJmuiden : «IJmuiden [gemeente]: Velsen, NH] 1899 IJmuiden; pas ontstaan na de aanleg van het Noordzeekanaal in 1876. Letterlijk genomen betekent de naam : muiden ‘uitmonding’ van het IJ, wat historisch onjuist is. Het betreft een fantasienaam, die in 1848 (toen er voor het kanaal nog slechts plannen waren) voor het eerst gebruikt zou zijn door mr. Simon Visser in een artikel “Een uitstapje naar Y-muiden”.» (Nederlandse plaatsnamen (Van Berkel en Samplonius), t.a.p., p. 108.

2.Woordenboek der Noord- en Zuid-Nederlandse plaatsnamen (De Vries), t.a.p., p. 148.

3.De (mogelijke) betekenis van alle Noordhollandse plaatsnamen van Aagtdorp tot Zwanenburg (Pannekeet), t.a.p., p. 106.

4.Nederlandse plaatsnamen (Van Berkel en Samplonius), t.a.p., p. 203.